Wij maken op onze website gebruik van cookies. Wij gebruiken cookies voor het bijhouden van statistieken (de cookies van Google Analytics zijn volledig geanonimiseerd) om voorkeuren op te slaan, maar ook voor marketingdoeleinden. Als je akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klik dan op 'Cookies toestaan'. Lees hier onze cookieverklaring.

Cookies toestaan Weigeren
Home.How to.Talentontwikkeling.Inzetten van meer Hybride Professionals

Inzetten van meer Hybride Professionals

Wat is het/ Hoe begin je?
In de technische sector is grote behoefte aan nauwere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Daarnaast is er een toenemende tekort aan docenten in het (voorbereidend) technisch beroepsonderwijs. Door als publiek private samenwerking meer hybride docenten binnen het onderwijs in te zetten slaan onderwijsinstellingen en bedrijfsleven twee vliegen in één klap: meer onderwijscapaciteit en actuele kennis vanuit de praktijk binnen het onderwijs. Hybride docenten zijn professionals die een baan in het onderwijs combineren met een andere baan, zelfstandig of in loondienst. Ze worden ook wel hybride professionals, hybride techniekopleider of co-teachers genoemd.

Dé hybride docent bestaat niet; het inzetten van hybride docenten kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Het scala loopt van gastdocent, via hybride expert en  instructeur tot volwaardig (hybride) docent. De keuze voor de aanstellingsvorm en -omvang hangt af van wat het beste past bij de onderwijsvisie, de samenstelling van het team en de potentiële kandidaat. Daarnaast is de mate waarin zelfstandig les gegeven kan worden een belangrijke factor (bekwaamheid). In onderstaande afbeelding onderscheidt het Techniekpact de volgende functies: hybride docent (volledig lesbevoegd), hybride instructeur (pedagogisch didactische opgeleid, lesgeven onder verantwoordelijkheid van een docent), hybride expert (geen opleiding, lesgeven onder verantwoordelijkheid van een docent), gastdocent (geven van éénmalige gastcollege).

Werkwijze/ hoe werkt het?
Voor succesvol inzetten van hybride docenten is een goede regionale samenwerking van belang. Bespreek daarom binnen het ecosysteem-pps of het inzetten van hybride docenten past binnen de regionale visie. Vervolgens is het belangrijk om met elkaar te bepalen wat er van alle onderwijsgevenden binnen het ecosysteem-pps verwacht worden om de gestelde doelen te behalen. Welke rol spelen de medewerkers die hybride werken? Onderzoekers van Fontys Hogescholen hebben o.b.v. het strategische HRM-model van Lepak en Snell (2002) een model ontwikkeld waarmee onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven enerzijds het inzetten van het aantal hybride docenten kunnen verhogen, maar ook de uniekheid meer kunnen benutten.[1]

De volgende stap is om keuzes te maken ten aanzien van de functies en rollen. Welke onderwijsfuncties en -rollen binnen het ecosysteem-pps worden hybride ingevuld? Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van het beroepsbeeld van docenten.[2] Let daarbij op een goede balans met huidige docententeams.

Werken als hybride docent betekent niet altijd meteen dat eerst een lesbevoegdheid behaald moet worden. Door een breed palet aan functies of rollen te formuleren die hybride ingevuld kunnen worden, kunnen onderwijsinstellingen geïnteresseerde vakmensen van bedrijven eerst een kans geven om te kijken of lesgeven bij hen past en samen verkennen op welke wijze hun expertise het beste ingezet kan worden. Pas als dat helder is, is de vraag of bij de gekozen inzet ook een opleidingstraject vereist is. Door deze maatwerkruimte te creëren, zijn er meer hybride rollen denkbaar die liggen tussen gastdocent en formeel docent, zoals hybride experts/professionals. Hiermee kunnen de wensen vanuit het onderwijs, bedrijfsleven en geïnteresseerde hybride docenten beter op één lijn komen.

[1] Koop-Spoor, Thunnissen, Vos & Kools (2020). Faciliteren van Hybride docenten in het VO en MBO. Fontys Hogescholen.
[2] Zie https://www.beroepsbeeldvoordeleraar.nl/inspiratie/beroepsbeeld-mbo/

Regionale initiatieven
Afgelopen jaren zijn er binnen diverse regio’s al samenwerkingen gestart met het inzetten van hybride docenten, waar vanuit de ecosystemen-pps bij aangesloten kan worden.

Wat kost het?
Investeren in hybride docenten vraagt niet alleen om financiële middelen. Juist support vanuit de gehele organisatie, zowel binnen onderwijsinstellingen als binnen het bedrijfsleven is van belang voor een succesvolle en duurzame implementatie. Neem daarom ook collega’s op de werkvloer mee in de plannen voor het inzetten van hybride docenten (zie paragraaf succesfactoren).

Een belangrijk startpunt voor het onderwijs is het vrijmaken van formatieruimte voor de inzet van mensen uit de actuele techniekpraktijk. Instellingen hoeven niet noodzakelijk te zoeken naar hybride docenten voor de lange termijn, maar kunnen ook jaarlijks één hybride fte vullen met de kortstondige inzet van diverse hybride docenten, -experts of gastdocenten. Aan de kant van het bedrijfsleven moet dan hetzelfde gebeuren. De hybride liefde komt uiteindelijk van twee kanten.

Wat levert het op?
Hybride docentschap draagt bij aan een nauwere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Hybride docenten leggen niet alleen de verbinding tussen het bedrijfsleven en het onderwijs maar zijn zelf, in persona, de verbinding. Voor het onderwijs omdat je op deze manier de actualiteit binnen haalt en voor het bedrijf omdat het naast klantenbinding en promotie, maakt dat de toekomst van jouw sector veilig gesteld wordt.

Tot voor kort werden hybride docenten vooral gezien als oplossing voor het groeiende lerarentekort. Onderwijsinstellingen zetten het nu steeds meer in om goed en innovatief technisch beroepsonderwijs te bieden. Deze verschuiving, van een kwantitatieve naar een kwalitatieve benadering, maakt dat bedrijven ook meer open staan voor samenwerking. In 2021 heeft TechYourFuture onderzocht hoe hybride docenten als ‘boundary crossers’ het bedrijfsleven en het beroepsonderwijs met elkaar kunnen verbinden en hoe men binnen regionale samenwerking meer hybride docenten aangetrokken kunnen worden en behouden, zie www.techyourfuture.nl/kennis-uit-onderzoek-hybride-professional.

Succesfactoren/randvoorwaarden
Uiteraard gaat het inzetten van hybride docenten niet vanzelf. Naast de sterke meerwaarde, zijn er ook dilemma’s die het maken dat hybride docentschap in het (technisch) beroepsonderwijs niet vanzelfsprekend is. Zo kan bijvoorbeeld een professional die les geeft, op dat moment niet werken voor zijn werkgever in het bedrijfsleven.
Toch is het mogelijk om spelende dilemma’s te ondervangen. Uit onderzoek vanuit het Techniekpact (Dorenbosch, 2020) blijkt dat door in samenhang invulling te geven aan onderstaande thema’s binnen publiek private samenwerkingen gezorgd kan worden voor een meer succesvolle inzet van hybride docenten:

  • Heldere constructie: welke vorm van hybride docentschap (qua rol, taken, uren, contract en locatie) willen we inzetten binnen onze organisaties?
  • Sociale context: hoe zorgen we voor een goede sociale inbedding en ondersteuning van de hybride docent in de verschillende organisaties?
  • Noodzakelijke competenties: welke competenties zijn essentieel voor een hybride docent om succesvol te zijn en te blijven?
  • Vereiste credentials: hoe borgen we de didactische en pedagogische kwaliteiten van de hybride docent?
  • Stevige coöperatie: binnen welke samenwerking gaan we aan de slag met het hybride docentschap en wat zijn de gedeelde ambitie en ieders belang in de samenwerking?
  • Langdurige commitment: welke langetermijnafspraken maken we en hoe zorgen we voor een duurzame betrokkenheid van alle partners?

Zie De 6 C’s – succesfactoren voor duurzame inzet van hybride docenten voor meer uitleg over deze thema’s.


Zes C’s in de praktijk: Hybride Tech Docenten bij Brainport Eindhoven
Sinds begin 2019 werken 21 onderwijsinstellingen (van vo tot en met wo) en 41 bedrijven in de Brainport-regio samen aan de pilot ‘Hybride Tech Docenten’ om bij te dragen aan de oplossing van het lerarentekort. Deze reeds bestaande samenwerking (coöperatie) en de gemeenschappelijke betrokkenheid en urgentie (commitment) zorgen voor het succes van de pilot. Want ondanks twee covid-jaren, waarin de uitwisseling van twee werkomgevingen niet altijd even gewaardeerd werd, heeft Brainport al meer dan honderd hybride techdocenten kunnen inzetten.

Er is gekozen voor een ‘lightvariant’ van het docentschap, waarin professionals vanuit het bedrijfsleven tussen de vier à acht uur per week gedetacheerd worden bij onderwijsinstellingen (constructie). Men maakt hierbij gebruik van de regeling voor gastdocentschappen (Wet educatie en beroepsonderwijs, artikel 4.2.1, lid 6), waarbij men gemiddeld zes klokuren per week op jaarbasis onbevoegd mag lesgeven onder verantwoordelijkheid van een bevoegd docent. Op deze manier wordt het bevoegdheidsdilemma overbrugd.

De wijze waarop deze professionals ingezet worden (welke takenpakken ze uitvoeren) verschilt sterk per deelnemende onderwijsinstelling, bedrijf én professional. Men geeft les binnen keuzevakken, draagt bij aan projectweken of begeleidt studenten bij het afstuderen (constructie). Het combineren van twee werkomgevingen is niet voor iedereen weggelegd. Daarom spelen twee speciaal aangestelde matchers vanuit de lerarenopleiding een cruciale rol binnen de pilot. Met iedere potentieel geïnteresseerde voeren ze gesprekken over de wensen en mogelijkheden. Hierbij komen de benodigde competenties om banen te combineren ter sprake en wordt gekeken welk onderwijsniveau en welke -instelling goed passen bij de professional (competenties, context).

Om deze niet-bevoegde hybride docenten toch te voorzien van eerste basiskennis en vaardigheden van lesgeven, biedt de regio in samenwerking met de lerarenopleiding van Hogeschool Fontys een cursus ‘Eerste Hulp Bij Onderwijs’ aan, bestaande uit drie dagdelen (credentials, competenties). Deelname hieraan is echter niet verplicht en een deel van de hybride techdocenten besluit af te zien van deelname (taken- en urendilemma). Dit maakt dat ook de Brainport ondanks een groot succes nog uitdagingen kent.

Hybride docentschap vraagt dus om maatwerk en goede begeleiding. Een enthousiast projectteam, de twee matchers en alle betrokken stakeholders steken er veel tijd en energie in. De grote uitdaging waar ze nu voor staan is: hoe borgen wij de pilot financieel, inhoudelijk én organisatorisch?

Meer informatie.
 

Literatuur

Tools