Leven lang ontwikkelen
Achtergrond
Met een krimpende beroepsbevolking, snelle technologische ontwikkeling en de grote transities (op het gebied van klimaat, energie, duurzaamheid, geopolitiek etc.) is het belangrijk dat (aankomende) werknemers van bedrijven en docenten zich blijven ontwikkelen en inzetbaar blijven. In publiek-private samenwerkingen kan precies dat worden bevorderd. Een belangrijke doelstelling van samenwerken in pps-verband is dat leren, werken, onderzoeken en innoveren samen komen rondom complexe maatschappelijke opgaven. Het mkb krijgt daarmee een grotere rol bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en hun medewerkers leren van en rond concrete praktijkvragen.
Maar waar moeten we dan aan denken? En hoe pak je dat aan?
Op zoek naar kansen voor opschaling
Een van de belangrijkste doelen van de Katapult aanvraag Opschaling pps is om al ontwikkelde succesvolle modellen op grotere schaal toe te passen en nieuwe proposities voor het mkb te ontwikkelen. Het versterken van de kwalificaties van werknemers van bedrijven (en van scholen) door het stimuleren van ‘leven lang ontwikkelen’ is een van de ambities waarop in pps-verband is ingezet. Het bereik en impact van deze inzet voor het mkb-veld willen we met de opschalingsaanvragen vergroten.
Waar gaat ‘leven lang ontwikkelen’ over binnen een pps?
- Omdat pps'en per definitie op het raakvlak van innovatie en onderwijs opereren ligt het voor de hand dat zij veel potentie hebben om bij te dragen aan het llo van de zittende werknemers. Leven lang ontwikkelen gaat bijvoorbeeld over het verwerven nieuwe skills die nodig zijn bij de inzet van nieuwe technologieën en werkwijzen in een bepaalde branche of sector en deze en pps'en zijn nu juist met deze innovaties bezig.
- Daarnaast kan vanuit pps ook gericht gewerkt worden aan de ontwikkeling van een leercultuur binnen de mkb-ondernemingen, als randvoorwaarde om bij de tijd te blijven. Dat kan gaan om het stimuleren van een innovatieve mindset en werkhouding (gericht op continu verbeteren van jezelf, de producten of processen van het bedrijf) tot het bij- en aanleren van concrete kennis en vaardigheden. Het onderwijs kan op dezelfde manier profiteren van deze publiek-private samenwerking, want docenten zijn ook professionals die in samenwerking met professionals uit andere werkgebieden tot leren en ontwikkelen worden uitgedaagd.
- Het kan gaan om (nieuwe) langere of (in)formele kortdurende onderwijstrajecten voor bij- of omscholing, maar ook om nieuwe onderwijsvormen die flexibel en modulair zijn, waardoor ze beter aansluiten op de behoeften van (m.n.) mkb bedrijven. Daarnaast kan het informele leren van medewerkers, bijvoorbeeld door samen met studenten en docenten aan vraagstukken te werken, voor de bedrijven een herkenbare en geaccepteerde vorm van leren kunnen worden.
- Hierdoorheen loopt de aandacht voor werkzoekenden die via een werkervaringsplaats (stage) en/of gerichte scholing (in soft skills of praktische vaardigheden) in het arbeidsproces kunnen worden betrokken of voor zijinstromers die met een gericht scholingstraject een overstap naar een tekortsector kunnen maken. Ook is extra aandacht nodig om zittende medewerkers tijdig bij te scholen om hen voor te sector te behouden. Zeker in deze tijd van tekorten wordt veel urgentie gevoeld om te werken aan instroom en behoud van medewerkers.
- Leven lang ontwikkelen gaat dus zowel over formeel als informeel leren.
- Daarbij vindt een skillsgerichte benadering steeds meer terrein: door een goed inzicht in al aanwezige skills en door gericht te scholen in de cruciale skills voor een bepaalde functie kunnen mensen snel in- en doorstromen. Dit bevordert ook de motivatie van mensen om zich te blijven ontwikkelen.
Rol van de pps bij llo
Hierboven is al betoogd dat pps'en een belangrijke rol kunnen vervullen voor het llo.
We zien in de praktijk dat pps-en op verschillende manieren en niveaus een bijdrage leveren of zouden kunnen leveren:
- Als marktverkenner: pps-en zijn voor onderwijsinstellingen een vooruitgeschoven post in het werkveld. Zij zien waar het werkveld behoefte aan heeft, geven dat door aan de onderwijsinstelling die dat weer kan vertalen in llo-aanbod, bijvoorbeeld als contractonderwijs.
- Als ontwikkelaar van onderwijsinhoud en onderwijsmethodieken. Ook dit kan door de onderwijsinstellingen in een llo-variant uitgezet worden.
- Als llo-aanbieder richting de docenten van de onderwijsinstellingen door hen te professionaliseren qua inhoud ( state of the art kennis over het werkveld overdragen via bijvoorbeeld masterclasses, stages etc.) en/of onderwijskundige aanpak (bijvoorbeeld docent zijn in een hybride leerwerkomgeving)
- Als llo-aanbieder zelf richting mkb-bedrijven. Daarbij kunnen zij grofweg 3 sporen bewandelen die onderling natuurlijk samenhangen:
1. Leren rond innovatievragen: mkb-bedrijven helpen met concrete oplossingen
2. Leren rond leervragen: Bijscholing: mkb-bedrijven opleidingen voor hun werknemers aanbieden
3. Leren rond leervragen: Omscholing: mkb-bedrijven ondersteunen bij het werven van nieuw personeel via leerwerktrajecten/zijinstroom- arrangementen
Voor deze sporen hebben we hieronder een aantal activiteiten uitgewerkt aan de hand van voorbeelden uit de praktijk: wat kun je dan doen?
Het is nog work in progress; nog niet alle activiteiten zijn al uitgewerkt, in plaats daarvan is dan een verwijzing naar een ‘good practice’ gegeven.
Leren rond innovatievragen
Verschillende manieren om interactief leren vorm te geven door gezamenlijk te werken aan een oplossing voor een concreet vraagstuk uit de praktijk.
Leren rond leervragen: Bijscholing
Voorbeelden van het leren zelf. Bijvoorbeeld van het upgraden van kennis en skills naar een specifiek niveau (bijscholing).
Leren rond leervragen: Omscholing
Voorbeelden van het leren zelf. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van kennis en skills voor nieuwe beroepen en/of sectoren (omscholing).
Naslagwerk
Er zijn vele publicaties, artikelen en modellen door verschillende instanties over dit thema’s gepubliceerd.